Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία βασίζεται σε τρεις βασικές αρχές:
- Ο τρόπος που σκεφτόμαστε, επηρεάζει τη συμπεριφορά μας.
- Ο τρόπος που σκεφτόμαστε μπορεί να ελεγχθεί και να μεταβληθεί.
- Οι επιθυμητές αλλαγές στη συμπεριφορά μας, μπορούν να επιτευχθούν μέσα από την αλλαγή του τρόπου.
Όπως ανέφερε και ο Επίκτητος, «Ταράσσει τοὺς ἀνθρώπους οὐ τὰ πράγματα, ἀλλὰ τὰ περὶ τῶν πραγμάτων δόγματα», η σημασία και η ερμηνεία που δίνουμε στα γεγονότα και τις καταστάσεις που συμβαίνουν, επηρεάζουν τη συναισθηματική μας κατάσταση και τη συμπεριφορά μας και όχι το γεγονός ως γεγονός. Για παράδειγμα, με διαφορετικό τρόπο αντιδρά κάποιος σε έναν χωρισμό και με διαφορετικό τρόπο κάποιος άλλος. Πολλά πράγματα, που συμβαίνουν στη ζωή είναι απρόβλεπτα και βρίσκονται εκτός του ελέγχου μας. Δεν είναι όμως μόνο οι εξωτερικές συνθήκες, που μας επηρεάζουν, αλλά αντανακλούν τους βαθύτερους φόβους και τις πεποιθήσεις μας.
Στόχος της γνωσιακής συμπεριφοριστικής θεραπείας είναι να εντοπίσει τον τρόπο σκέψης και τα συνήθη γνωσιακά λάθη που κάνουμε, τα οποία μας επηρεάζουν. Στόχος είναι να αναγνωρίσουμε πως ο τρόπος που σκεφτόμαστε για μία κατάσταση επηρεάζει αρνητικά τη συναισθηματική μας διάθεση και τη συμπεριφορά και πως οι στρατηγικές, που υιοθετούμε για να αντιμετωπίσουμε μία κατάσταση και να διαχειριστούμε την καθημερινότητά μας μπορούν να συντηρούν το πρόβλημα και τη δυσκολία μας.
Μέσα από τις αλλαγές στον τρόπο σκέψης και τη συμπεριφορά, πετυχαίνουμε τις επιθυμητές αλλαγές και ενδυναμώνουμε τον εαυτό μας. Ολοκληρώνοντας τη θεραπεία, γινόμαστε «θεραπευτής του εαυτού μας» και εφαρμόζουμε ό, τι έχουμε μάθει μέσα από τη διαδικασία της γνωσιακής συμπεριφοριστικής θεραπείας μακροπρόθεσμα και αυτόνομα.